Pupuh Ageung

KINANTI

Budak leutik bisa ngapung
Babaku ngapungna peuting
Nguriling kakalayangan
Neangan nu amis-amis
Naon bae nu kapanggih


SINOM

Warna-warna lauk empang
Aya nu sami jeung pingping
Pagulung patumpang-yumpang
Ratna Rengganis ninggali
Warnaning lauk cai
Lalawak pating suruwuk
Sepat pating karocepat
Julung-julung ngajalingjing
Sisi balong balingbing, sisi balungbang


ASMARANDANA

Eling-eling mangka eling
Rumingkang di bumi alam
Darma wawayangan bae
Raga taya pangawasa
Lamun kasasar lampah
Nafsu nu matak kaduhung
Badan anu katempuhan


DANGDANGGULA

Mega beureum surupna geus burit
Ngalanglayung panas pikiran
Cikur jangkung jahe koneng
Naha teu hayang tepung
Sim abdi mah ngabeunying leutik
Ari ras cimataan
Gedong tengah laut
Ulah kapalang nya bela
Paripaos gunting pameulahan gambir
Kacipta salamina

Kecap Sesebutan Bilangan nu dilarapkeun kana barang nu tangtu

Ambekan : sadami
Awi : sabebek
Awi : saleunjeur (satangkal)
Awi : sadapur
Bakso : salempeng
Bangsal : sacangi (sasiki)
Bawang : sasihung (sasiki)
Beas : sacanggeum
Bilik : sailab (sagebing)
Boeh : sarirang (tilu iket)
Cai : sakeclak
Cangkir :satangkep
Cau : sasikat
Cau : saturuy (sababaraha sikat)
Daun :saponggol (sagagang daun)
Daun : sakompet (sababaraha ponggol)
Eurih : sajalon
Gula Kawung : sabebek (sabeulah, nurutkeun citakan batok sabeulah)
Gula Kawung : sagandu (2 bebek)
Hayam : sajodo (bikang jeung jagona)
Injuk : sakakab
Jahe : sarempang
Jambe : samanggar
Japati : sajodo
Kalapa : sahulu
Kalapa : samanggar
Kaso : sadapur, saluwuk
Kertas : salambar
Koneng : sasolor
Manjah : sadapur, saluwuk
Munding : sarakit (2 munding)
Muncang : sadampa
Nangka : sacamplung (sasiki)
Pakean : sapangadeg
Papan : salambar
Pare : saranggeuy
Peuteuy : sapapan
Peuteuy : sahanggor (saranggeuy, sababaraha papan)
Peuteuy : saempong (sababaraha hanggor)
Salak : samanggar
Samak : saheulay
Samping : sakodi
Sangu : sapiring
Sangu : sabakul
Sawah : sakotak
Suluh : sabebek (nuduhkeun hiji, sabeulah)
Suluh : sahurun (sabeungkeut)
Tambang atawa Tali : sabatekan
Uyah : sahuntu (saguruntul, kira-kira sagede huntu)
Uyah : sagandu, sabata

Babasan jeung Paribasa 2

Garomengmengeun : taya kasabaran
Gelehgeh gado : sagala dicaritakeun
Garo singsat : pagawean awewe dina aya ka teu panuju
Gurat batu : pageuh kana jangji atawa mawa karep sorangan
Goong saba karia : nonjolkeun maneh sangkan kapake ku dunungan
Goong nabeuh maneh : ngagulkeun diri sorangan
Getas harupateun : gancang napsu
Gindi pikir belang bayah : goreng hate
Hampang birit : daekan kana gawe
Hambur cingcot murah bacot : goreng carek tapi berehan
Heuras genggerong : omongana sugal
Hade gogog hade tagog : jalma sopan
Hutang salaput hulu : hutangna kaditu kadieu
Hurung nangtung siang leumpang : nu beunghar pangabogana dipake
Hejo tihang : sok pundah pindah gawean
Harigu manukeun : dadana nyohcoh kahareup
Haripeut ku teuteureuyan : gancang kapincut kupangbibita
Harewos bojong : ngaharewos tapi kadenge ku batur
Handap lanyap : omongna lemes tapi ngahina
Halodo sataun lantis kuhujan sapoe : kahadean mang taun-taun leungit kagorengan sakali
Heureut pakean pungsat bahan : kurang kaboga
Hampang leungeun : gancang tunggal-teunggeul
Iwak nangtang sujen : ngadeukeutan pibahayaeun
Inggis batan maut hinis : paur pisan
Jalma atah warah : teu narima didikan sacukupna
Jati kasilih ku junti : pribumi kaelehkeun ku semah
Jauh-jauh panjang gagang : jauh-jauh teu beubeunangan
Kawas anjing tutug buntut : teu daek cicing
Kawas anjing kadempet lincar : gogorowokan menta tulung
Kawas bueuk mabuk : ngeluk taya tangan pangawasa atawa jempe teu nyarita
Kurung batok : tara indit-inditan jauh
Kawas beusi atah beuleum : beungeutna beureum awaning ambek
Kokolot begog : budak pipilueun kana urusan kolot
Kawas nu dipupul bayu : leuleus taya tangan pangawasa
Kumaha geletuk batuna, kacebur caina : kumaha brehna
Kejot borosot : gampang nyokot kaputusan teu dipikir heula
Kabawa ku sakaba-kaba : kabawa kanu teu puguh
Kahieuman bangkong : jiga beunghar pedah katitipan barang batur
Katempuhan buntut maung : batur nu boga dosana urang nu katempuhanana
Kawas cai dina daun taleus : taya tapakna
Kawas jogjog mondok : teu daek repeh
Kelek jalan : deukeut tapi jalanan taya nu lempeng
Kawas jaer kasaatan : teu daek cicing
Kawas gaang katincak : jempe
Kawas hayam payambungan : lumbang-limbung teu puguh
Kawas kuda leupas tina gedongan : garasa bebas
Kaciwit kulit kabawa daging : anak nu boga dosana kolot nu kababawa
Kandeul kulit beungeut : teu boga ka era
Kujang dua pangadekna : pagawean nu maksudna dua cabak
Kokoro manggih mulud : makmak mekmek
Kawas kedok bakal : goreng patut pisan
Kaliung kasiput : loba baraya beunghar
Kawas kapuk kaibunan : leuleus taya tangan pangawasa
Kalapa bijil ti cungap : rusiah di caritakeun ku sorangan
Kawas kacang ninggang kajang : nyaritana capetang tur gancar
Kawas nyoso malarat rosa : malarat pisan
Kulak canggeum : milik nu geus ditangtukeun ku gusti Alloh
Kembang buruan : budak nu keur resep ulin
Kawas leungeun palid : uyap ayap teu daek cicing
Kawas lauk asup kana bubu  : hese rek kaluar
Kawas merak : beuki kana cengek
Kawas cucurut ka ibunan : goreng patut pisan, kulimis
Kacai jadi saleuwi kadarat jadi salebak : sauyunan
Leuleus awak : daekan
Leuleus jeujeur liat tali : gede tinimbangan
Laer gado : kabitaan
Leutik-leutik ngagalatik : awakna leutik tapi gede kawani 
Landung kandungan laer aisan : gede tinimbangan
Lalaki langit lalanang jagat : gagah perkasa
Lauk buruk milu mijah : marok-marokan maneh
Lesang kuras : teu biasa nyekel duit
Leumpeuh yuni : teu kuat nenjo nu cilaka
Lodong kosong ngelentrung : jalma loba ngomong pangartina kosong
Loba luang jeung dulang : loba pangaweruhna
Leutik ringkang gede dulang : manusa awakna leutik jiwana gede
Legok tapak gengteng kadek : loba pangalaman
Mengpeun carang ku ayakan : api-api teu nyaho tapi nyaho
Murag bulu bitis : teu betah cicing di imah
Mindingan beungeut ku saweuy : ngarusiahkeun hiji perkara padahal batur geus nyahoeun
Miyuni kembang : loba nu mika resep
Miyuni kohkol : nasibna diteunggeulan bae batur
Monyet dibere sesengked : nu rek hajat dibere parabot
Mipit teu amit, ngala teu menta : cocorokot kana barang batur
Monyet ngagugulung kalapa : boga elmu teu nyaho maksudna
Mopo memeh naggung : ngarasa hoream memeh di gawe
Maut nyere ka congona : sangsara ka kolotnakeun
Malengpeng pakel ku munding : migawe nu moel hasil
Nu asih dipulang seungit : kahadean dibales kahadean
Nete taraje nincak hambalan : tertib mapay ti handap
Nyeri beuheung sosongeteun : ngalieukan kanu rek datang
Ngajul bentang ku asiwung : pagawean nu moal aya hasilna
Ngabuntut bangkong : teu puguh tuluyna
Nyolong bade : bangun bageur tapi jahat
Nyeungeut damar di suhunan : barang bere hayang kapuji
Nyaah dulang : budak ngurus daharna wungkul, pendidikana teu dipirosea
Ngeplak jawer : taya wawanen
Ngadaun ngora : jadi rame
Nyoo gado : ngunghak
Nyalindung ka gelung : nu teu boga kawin ka awewe nu beunghar
Ngadu geulis : paalus-alus
Ngarep-ngarep kalangkang heulang : ngareup-ngareup rejeki bari teu usaha
Neundeun piheuleut : ngajak goreng
Ninggang kana kekecrek : nyagoreng rupa nyagoreng lampah
Ngalungkeun kuya ka leuwi : nitah balik ka lemburna
Ngawur kasintu nyieuhkeun hayam : ari kabatur bageur ari ka dulur medit
Ngadeupaan lincar : api-api ngaliwat hayang diaku ngarep-ngarep pamere
Nyiduh ka langit : sahandapeun mapatahan ka saluhureun
Ngeupeul ngahuapan maneh : ngaluskeun hiji perkara pikeun kauntungan pribadi
Nangkeup mawa eunyeuh : ditulungan ahirna nyilakakeun nu nulungan
Ngadek saclekna ngilas saplasna : nyarita sajalantrahna
Nyieun pucuk ti girang : miheulaan nyieun pipaseaeun
Ngageuingkeun macan turuk : ngahudangkeun piambeukeun batur
Nulak cangkeng dina kelek : ngarasa luhur diri
Oray nyampeurkeun paneunggeul : nyamperkeun pibahayaeun
Paanteur-anteur julang : silih anterkeun
Panjang leungeun : Daek puak paok
Panjang lengkah : jauh panyabaanana loba pangalamanana
Pindah pileumpangeun : robah adat
Paeu teu hos hirup teu neut : gering ngalayanglayung
Pacikrak ngalawan merak : jalma hina ngalawan nu mulya
Piit ngeundeuk-ngeundeuk pasir : jalma lemah ngalawan nu  kuat
Pupulur memeh mantun : menta buruh memeh digawe
Puraga tambah ka denda : digawe tambah lumayan
Pagiri-giri calik pagirang-giran tampilan : pakia-kia teu daek sauyunan
Rea ketang reak keton : taya kakurangan
Silih jenggut jeung dugul : silih tulungan kanu teu boga
Saciduh metu saucap nyata : sakti ucapanana tara nyalahan
Sisit kadal : goreng milik
Sibanyo laleur : ngan saliwat geus beak deui
Saur manuk : ngajawab bareng
Sieun meubeut meulit : sieun kabawa
Titip diri sangsang badan : mihapeukeun maneh
Teu gedag bulu salambar : taya kasieun
Teu beunang dikoet ku keked : medit pisan
Tikikirik nepi ka jadi anjing : ti budak nepi ka sawawa
Ti ngongkoak nepi ka ngungkueuk : ti ngora nepi ka kolot
Teng manuk teng anak merak kukuncungan : kalakuan kolot nurun ka anakna
Tuturut munding : sagala rupa nurutkeun batur
Wawuh munding : wawuh ngan saliwat

Babasan jeung Paribasa

Adigung adiguna : takabur, sombong
Ambek nyedek tanaga midek : napsu gede tapi tanaga euweuh
Anjing ngagogogan kalong : mikahayang nu lain-lain
Adat kakurung ku iga : lampah goreng hese leungitna
Alak paul : jauh pisan
Aki-aki 7 mulud : geus kolot pisan
Ayem tengtrem : tanaga teu aya kasieun
Asa teu beungeutan : awahing ku era
Anu borok dirojok nu titeuleum disimbeuhan : mupuas kanu keur cilaka
Amis budi : hade paroman
Aya jurig tumpak kuda : aya milik nu teu disangka-sangka
Aya jalan komo meuntas : aya kahayang aya nu ngajak
Awewe dulang tinande : awewe nurutkeun kahayang salaki
Amis daging : babari katerap panyakit
Abong letah teu tulangan : sagala dicaritakeun sanajan pikanyeurieun batur
Ari umur tunggang gunung angen-angen : ari umur geus kolot, tapi ari kahayang siga budak ngora
Agul ku payung butut : agul ku turunan
Aya pikir kadua leutik : aya kahayang
Asa ditonjok congcot : ngarasa bungah pisan
Adean ku kuda beureum : ginding ku pakean meunang nginjeum
Birit aseupan : teu daek cicing
Biwir nyiru rombengeun : resep nyaritakeun rusiah atawa kasalahan batur
Bengkung ngariung bongkok ngaroyok : sauyunan, ngariung babarengan
Beurat birit : hese dititah
Bali geusan ngajadi : lemah cai kalahiran
Balungbang timur : nuduhkeun hate bersih
Bobo sapanon carang sapakan : aya kakurangan
Bilatung ninggang dage : bungah pisan
Batok bulu eusi madu : ninggang lain pitempateuna
Badak cihea : degig
Bonteng ngalawan kadu : nu hengker ngalawan nu bedas
Babalik pikir : insap
Balik pepeh : nu gering teu daek ciciing
Balik ka temen : asal banyol jadi pasea
Buntut kasiran : medit
Bodo alewoh : bodo tapi daek tatanya
Bodo kawas kebo : bodo kacida
Beja mah beja : beja ulah waka dipercaya
Bancang pakewuh : pikasusaheun
Budak keur meujeuhna bilatung dulang : keur meujeuhna beuki dahar
Bulu kapaut : kabawa kubatur
Balabar kawat : beja nu sumebar
Beak dengkak : sagala ihtiar geus diusahakeun tapi teu hasil bae
Batan kapok galah gawok : batan eureun kalah manceuh
Buruk-buruk papan jati : hade goreng dulur sorangan
Cueut kahareup : tereh maot
Deukeut-deukeut anak tales : deukeut tapi taya nu nyahoeun
Dog dog pangrewong : acara panambah
Dibabuk lalaykeun : dibabuk kenca katuhu
Dagang oncom rancatan emas : teu saimbang
Dihin pinasti anyar pinanggih : papasten geus ditangtukeun ku gusti Alloh
Dug hulu pet nyawa : usaha satekah polah
Elmu ajug : bisa mapatahan batur ari sorangan teu bisa ngamalkeun
Gantung denge : masih dedengeun
Ginding kekempis : ginding tapi sakuna kosong
Gede gunung pananggeuhan : boga andeleun pedah bogaulur beunghar

Kesenian Terebang

     Kesenian terebang gebes berasal dari daerah Bojongbentang, desa Tanjungkerta, kecamatan Pagerageung, Tasikmalaya. Terebang gebes sudah berumur kurang lebih 83 tahun. Orang yang mau bermain terebang gebes harus bisa membuat terebang gebes sendiri, karena tidak ada yang menjualnya. Terebang gebes kuat sampai puluhan tahun.
     Bahan yang dipakai untuk membuat terebang gebes adalah pohon kelapa dan kulit kambing. Ukuran terebang gebes yamg paling besar adalah 1 m, sedangkan yang paling kecil 20 cm. Jumlah terebang gebes ada 11, mulai dari yang paling besar sampai paling kecil.
     Ciri khas pemain terebang gebes, selalu memakai celana panjang berwarna hitam, baju koko warna putih, peci hitam, dan memakai sorban. Selain memegang terebang gebes, pemain juga melantunkan sholawat. Biasanya pemain terebang gebes adalah orang tua dan sudah mahir membaca Al - Qur'an. Terebang gebes berfungsi untuk mengiringi sholawatan.
     Cara memainkan terebang gebes mengikuti irama lantunan sholawat. Terebang gebes biasanya dipertunjukan pada bulan maulid.
    Terebang gebes mula - mula diperkenalkan oleh masyarakat Bojong-bentang pada tahun 1920. Asal kesenian ini dari Istambul, Turki. Menuru sejarah, pedagang Istambul berdagang sambil memperkenalkan kesenian ini ke masyarakat yang menjadi pelanggannya.
     Pertama - tama dari India, lalu diperkenalkan ke masyarakat Indonesia. Masyarakat Bojongbentang kenal dengan terebang gebes dari masyarakat Cirebon, yang sengaja datang ke Pagerageung. Mereka sama seperti para pedagang yang menyebarkan agama Islam.
      Masyarakat Bojongbentang yang mendirikan kesenian terebang gebes adalah Nain Kadir dan Kiai Ahyar. Lalu turun temurun sampai sekarang, kesenian ini masih tetap dipelihara.